عسل
عَسَل یا اَنگَبین مایعی شیرین و گرانرو است که توسط زنبورعسل تولید میشود. آنها، عسل را از تراوش شکری گیاهان و گلها (شهد گلها) از راه بالاآوری، فعالیت آنزیمی و بخار آب فرآوری میکنند. زنبورها عسل را در ساختارهایی از جنس موم به نام کندو اندوخته میکنند.عسل از کلونیهای زنبورهای عسل وحشی یا از کندوهای زنبورهای پرورشی گردآوری میشود، که به این کار زنبورداری گفته میشود.
عسل، شیرینی خود را از مونوساکاریدها، فروکتوز و گلوکز بهدست میآورد و شیرینی نسبی آن در حد ساکارز است. این خوراکی با ارزش دارای حدود ۳۲۵ کیلو کالری انرژی در هر ۱۰۰ گرم است. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد.
نگهداری عسل
اغلب میکروبها در عسل رشد نمیکنند و به همین علت، عسل مهروموم شده تا هزاران سال تخریب نمیشود. عسل همچنین به علت اسیدیته خاص، مقدار بسیار اندک آب و وجود هیدروژن پراکسید به سختی فاسد میشود . از همین روی نگهداری، انتقال و تجارت آن آسان است. قبل از کریستالسازی شربت نیشکر و تهیه شکر، عسل تنها ماده غذایی بود که جهت شیرینکنندگی توسط بشر استفاده میشد. مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل احتمال وجود سم بوتولینوم، خطرناک است
عسل با گذشت زمان و با توجه به منبع شهد خودبخود شکرک میزند. و این یک فرایند طبیعی است که هیچگونه تأثیری بر روی خواص شیمیایی یا کیفیت آن نمیگذارد. برای آب کردن این شکرک میتوان از آب گرم استفاده کرد. ولی باید توجه شود که اگر عسل با دمایی بیش از ۴۰ درجه سلسیوس گرم شود، مواد بیولوژیکی فعال آن از بین خواهد رفت
زنبورعسل در گردهافشانی و افزایش باروری محصولات کشاورزی و میوهها اهمیت بالایی دارد. به همین دلیل سازمان جهانی غذا و کشاورزی یا فائو روز ۲۰ مه هر سال را بهعنوان «روز جهانی زنبور» نامگذاری کردهاست
پیشینه
اکثر میکروارگانیسمها نمیتوانند در عسل رشد کنند و به همین دلیل عسل بستهبندی شده حتی پس از هزاران سال فاسد نمیشود. البته در مواردی که رطوبت عسل بالا باشد یا درب آن باز بوده و رطوبت جذب کند فقط مخمرهای اسموفیلیک می توانند آن را آلوده و در آن ایجاد کف نمایند. این پدیده را جوانه زدن عسل مینامند و هم در عسل مومدار و هم در فرآورده های تصفیه شده مشاهده میشود.
آلودگی معمولا از سطح عسل پر شده در شیشه ویا سایر ظروف شروع و سپس افزایش مییابد. این آلودگی بعد از گذشت مدتی میتواند در قسمتهای داخلی هم رشد نماید. در واقع باید دانست که هر بار که حیوان کوچکی مانند موش یا حشره وارد کندو میشود، توسط زنبورهایی که نمیتوانند آن را به بیرون حمل کنند با نیش کشته میشود. سپس با برهموم پوشانده شده تا از فساد و تجزیه آن جلوگیری گردد. مصریان از زنبورها برای مومیایی نمودن اجساد فراعنه الهام گرفتند
پیشینه کاربرد عسل در مصر دستکم به ۲۲۰۰ تا ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح میرسد. مصریان قدیم از عسل دستکم به صورت ۹۰۰ فراورده بهره میبردهاند. فراوردههای سالانهٔ عسل در جهان حداقل ۳۰۰٫۰۰۰ تن است.
عسل در زندگی روحانی، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی ایفا میکردهاست. از حکایتهای بهجا مانده در پرستشگاهها و آرامگاه مردگان چنین بر میآید که عسل در آن روزگار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده . در سنن قدیمی با اشاره به اهمیت دارویی عسل، به بیماران جهت درمان تجویز میشد.
معجزه عسل
یونانیان باستان تصور میکردند که خدایان چون خوراک بهشتی میخوردند، فناناپذیر و ابدی گشتهاند. آنها ایمان داشتند که عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است.
ابوعلی سینا دانشمند بزرگ ایرانی ۱۰۰۰ سال پیش در کتاب قانون خود نسخههای زیادی بر پایه عسل و موم آن تجویز کردهاست.
بقراط پدر پزشکی و بنیانگذار طب یونان ۲۵۰۰ سال پیش در مورد عسل چنین گفتهاست: هر دارویی از مواد غذایی درست میشود و متعاقب آن هر غذایی نیز جانشین دارو میگردد، عسل پاسخگوی این دو شرط است.
موریس مترلینک در مورد عسل گفته: همین امروز اگر زنبور عسل از بین برود، هزاران نوع از گیاهان از بین خواهد رفت و از کجا معلوم که تمدن از بین نرود. عسل تنها غذایی در طبیعت است که هرگز فاسد نمیشود.
ویژگیها
برای تولید فقط ۱ کیلوگرم عسل طبیعی به بیش از ۱ میلیون گل و بیش از ۴۰ هزاربار پرواز زنبورها نیاز است.هر زنبور در هر بار پرواز نزدیک به ۴۰ میلیگرم نکتار با خود حمل میکند.
ویژگی مهم عسل آن است که در طولانی مدت فاسد نمیشود. برای نگهداری بعضی مواد به دور از فساد هم از آن استفاده میشود این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست میدهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند.
از طرفی انواع مختلف عسل وجود دارد و تولید میشود که هرکدام خواص ویژه خود را دارا میباشد.میتوان گفت برای انواع مشکلات و امراض نوع خاصی از عسل کاربرد دارد.حتی زنان باردار نیز قادر به مصرف مقدار متناسبی از عسل میباشند.
